Πλούσια η παράδοση, τα ήθη και τα έθιμα των Χριστουγέννων που αναβιώνουν κάθε χρόνο από τα βάθη του χρόνου στο νομό Τρικάλων,
Διάφορα έθιμα αναβιώνουν ανήμερα των Χριστουγέννων ή τη δεύτερη μέρα σε περιοχές των Τρικάλων, δίνοντας ακόμα ένα τόνο χαράς και ξεγνοιασιάς, στην γκρίζα καθημερινότητα.
Γιορτή που αναβιώνει κάθε χρόνο στις 26 Δεκεμβρίου στα καραγκουνοχώρια των Τρικάλων αλλά και σε διάφορες περιοχές της Καρδίτσας και της Λάρισας.
Φέτος λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών που έχουν ανακύψει από την πανδημία του κορωνοϊού, όλες οι γιορτές έχουν περιοριστεί στα στενά όρια του κάθε νοικοκυριού, ενώ όλοι εναποθέτουν τις ελπίδες τους για την επόμενη χρονιά, ώστε να γιορταστούν και πάλι οι μέρες αυτές ως είθισται.
Το έθιμο της γουρονοχαράς αναβίωνε , δεύτερη ημέρα των Χριστουγέννων στην πλατεία Ειρήνης, στη Σωτήρα Τρικάλων. Στην καθιερωμένη πλέον εκδήλωση του Συλλόγου έγινε η ιεροτελεστία της γουρνοχαράς, όπου περιλάμβανε σφάξιμο, γδάρσιμο, τεμαχισμός και ψήσιμο του κρέατος, παρασκευή τσιγαρίδων, τηγανιάς, ψήσιμο λουκάνικων κλπ.
Η γουρουνοχαρά είναι ένα από τα πιο γνωστά χριστουγεννιάτικα έθιμα των Τρικάλων με την προετοιμασία να ξεκινά από πολύ νωρίς το πρωί με το σφάξιμο του γουρουνιού της κάθε οικογένειας, το οποίο το κάθε σπίτι κρατούσε μήνες πριν και το μεγάλωνε ειδικά για το σκοπό αυτό. Η εκδήλωση συνεχιζόταν με γλέντι που περιλάμβανε κρασί και χορό και κράτησε ώς αργά το βράδυ.
Η «Γουρνοχαρά» ή «Γουρουνοχαρά» ήταν παλαιότερα το μεγάλο γεγονός των Χριστουγέννων, καθώς την παραμονή ή την επομένη της μεγάλης γιορτής της Χριστιανοσύνης σφάζονταν τα γουρούνια, τα οποία οι χωρικοί είχαν εκθρέψει επιμελώς για ένα χρόνο. Στη σχετική διαδικασία συμμετείχε όλη η οικογένεια. Το σφάξιμο και το τεμάχισμα ήταν δουλειά των αρσενικών, ενώ στο βράσιμο συμμετείχαν τα θηλυκά μέλη της οικογένειας, που τραγουδούσαν πανηγυριώτικα τραγούδια ή τα κάλαντα, αν το σφάξιμο συνέβαινε την παραμονή των Χριστουγέννων.
Ο οικόσιτος χοίρος ήταν μια επένδυση για τους ντόπιους και δείγμα πλούτου για όποιον τον κατείχε. Έτρωγε τα αποφάγια τους και συσσώρευε λίπος, τη βασική λιπαρή ουσία που χρησιμοποιούσαν για το φαγητό, καθώς το ελαιόλαδο δεν υπήρχε στις παραπάνω περιοχές έως τη δεκαετία του ’60. Το κρέας του μπορούσε όχι μόνο να συντηρήσει την οικογένεια, αλλά και να πουληθεί, συνεισφέροντας σημαντικά στον οικογενειακό προϋπολογισμό.
Οι καλικάντζαροι
Οι καλικάντζαροι είναι μια παλιά παράδοση στην πατρίδα μας. Και σε κάθε τόπο, και πιο πολύ στα χωριά, υπάρχουν χίλιοι θρύλοι και έθιμα γύρο από αυτούς. Εμφανίζονται κάθε Χριστούγεννα.
Οι Καλικάντζαροι, είναι οι κυρίαρχοι της νύχτας και της υπαίθρου και εχθρεύονται, ή ζηλεύουν, την οικογενειακή ζωή. Πολιορκούν σχεδόν τα σπίτια και χαίρονται να μολύνουν κάθε είδος από την τροφή και την ενδυμασία τους.
Ο φόβος για τους Καλικάντζαρους έκανε τους ανθρώπους στα Τρίκαλα να μεταχειρίζονται διάφορα μέσα για να τους κρατήσουν μακριά από τις κατοικίες, με κυριότερο αυτό της φωτιάς. Γι’αυτό η φωτιά στο τζάκι έκαιγε μέρα και νύχτα, όλο το Δωδεκαήμερο.
Την παραμονή των Χριστουγέννων κάθε νοικοκύρης έφερνε στο σπίτι του ένα χοντρό ξύλο, κομμένο από δέντρο αγκαθωτό, αχλαδιά, αγριοκερασιά κ.α.. Τα αγκαθωτά δένδρα, κατά τη λαϊκή αντίληψη, απομακρύνουν τα δαιμονικά όντα. Το κούτσουρο αυτό λέγεται Χριστόξυλο ή Δωδεκαμερίτης.
Επίσης, έκαιγαν λιβάνι ή αλάτι στη φωτιά, ή κρεμούσαν ένα κατωσάγονο χοίρου στην καμινάδα.
Άλλοι θέλοντας να τους εξαπατήσουν, μια και οι Καλικάντζαροι θεωρούνταν κουτοί, έδεναν στο κρικέλι της πόρτας ένα σκουλί λινάρι. Ωσπου να μετρήσει ο δαίμονας τις ίνες του λιναριού, θα λαλούσε ο πετεινός.
Κάλαντα
Τα Χριστουγεννιάτικα κάλαντα, όπως σχεδόν σε όλη την Ελλάδα, έτσι και στα Τρίκαλα τα παιδιά τα ψάλλουν είτε την παραμονή είτε ανήμερα.
Παλαιότερα η κάθε παρέα που έλεγε τα κάλαντα χτυπούσε τις πόρτες των σπιτιών με ξύλα και μόλις η νοικοκυρά τους άνοιγε κατευθύνονταν στο τζάκι και ανακάτευαν την φωτιά με το ξύλο, λέγοντας ευχές για τη νέα χρονιά.
Βέβαια σε κάθε χωριό στο νομό Τρικάλων η παράδοση διαφοροποιείται, ενώ υπάρχουν και πολλά άλλα κατά τόπους πλούσια ήθη και έθιμα των Χριστουγέννων που αναβιώνουν κάθε χρόνο. Κρεατόπιτες, τσιγαρίδες και διάφορα άλλα τοπικά εδέσματα ανήκουν στην Τρικαλινή παράδοση που έρχεται από τα βάθη των χρόνων.
Δείτε επίσης:
