Η όμορφη και μοναχοκόρη “Λιλή” που έδωσε το όνομάτης στο χωριό και ο κρυμμένος θησαυρός στην περιοχή της Φήκης
– 1908. Ο τσιφλικάς Τσιτσόπουλος, ο “κολαούζος” Ζαβιτσιάνος κι ο “Ανάποδος“…
– Οι… Λιλιώτες, πατατάδες !
Μια απολαυστική και άκρως…. αποκαλυπτική ιστορία με ληστές, τσιφλικάδες προξενιά και θησαυρούς που μας διηγείται ο Γιώργος Ζιώγος κάτοικος του χωριού Λιλή και αφορά την ευρύτερη περιοχή της Φήκης…
“Ο Θησαυρός στη Λιλή της Φήκης”
Μύθος η πραγματικότητα;
Tον έθαψαν ο Βενετός φυγόδικος ληστής η οι Τσιφλικάδες;
Ένα δημοσίευμα στο “Τρικαλινό Ημερολόγιο” του Δήμου το 1981
Διαβάζοντάς το σήμερα, έρχεται να επιβεβαιώσει “φήμες” πως κάποιοι κάτοικοι της περιοχής βρήκαν “θησαυρό“…
Σύμφωνα με τον γράφοντα την ιστορία Γεώργιο Θ. Ζιώγο ο βενετός ληστής η ο πλούσιος τσιφλικάς της περιοχής “κάτι” είχαν κρύψει…
(Το ότι τελευταία κάτι “ακούστηκε”, ότι “κάποιοι” έχουν βρει στην περιοχή, δεν μπορούμε να το επιβεβαιώσουμε… Μεταξύ μας, κυκλοφορούν κάτι… “αποκλειστικά”!)
Όπως και νάχει, είναι μια ενδιαφέρουσα και απολαυστική ιστορία που μας διηγείται ο ΓιώργοςΖιώγος κάτοικος του χωριού Λιλή σε ανύποπτο χρόνο, αρχές του 1981 μέσα από το “Τρικαλινό Ημερολόγιο” έκδοση της δημοτικής βιβλιοθήκης των Τρικάλων.
Για τα πρόσωπα που αναφέρεται, Τσιτσόπουλο και Ζαβιτσιάνο διαβάστε στο τέλος στοιχεία που έχουμε συλλέξει για το βιογραφικό τους
Του Γεωργίου Θ. Ζιώγου
Όλα όσα θα σας παραθέσω παρακάτω, για την ιστορία, είναι παραδόσεις, τα λένε οι γεροντότεροι χωρικοί…”
Η Λιλή είναι ένα από τα πεδινά χωριά της επαρχίας Τρικάλων του ομώνυμου Νομού.
Δεν αποτελεί μόνο του Κοινότητα, αλλά ειναι συνοικισμός τής Κοινότητας Παραποτάμου η “Τσαγαλί” όπως ονομαζόταν παλιότερα.
Βρίσκεται στο βορειοδυτικό μέρος του Νομού καί σέ απόσταση δέκα (10) χιλιομέτρων από την πόλη των Τρικάλων.
Έχει πληθυσμό περίπου 300 κατοίκους. Δεν είναι μεγάλο χωριό σε πληθυσμό παρ’ όλο που οι κάτοικοί του δεν ακολούθησαν τό ρεύμα τής αστυφιλίας, που παρατηρούμε, σχεδόν, σε όλα τα χωριά.
Ο Βενετός ληστής
Το πρώτο όνομα του χωριού ήταν “Βενέτι”, έτσι λέγοταν και ήταν χτισμένο, λίγο βορειότερα από τη σημερινή στή θέση που λένε “Παλιοχώρι” δηλαδή, παλιό χωριό.
Στη Θέση του σήμερα δηλώνεται το γήπεδο. Την όνομασία του τη χρωστούσε σε κάποιο Βενετό (κάτοικο της πόλεως της Βενετίας της Ιταλίας), που το όνομά του παραμένει άγνωστο.
Αυτός κατά την παράδοση ήταν ληστής και επειδή τον κυνηγούσαν οι αρχές στην πατρίδα του κατάφερε να ξεφύγει και κρυφά να έρθει στήν Ελλάδα.
Μας είναι άγνωστο πως παράπεσε στον τόπο μος, όπως μας διηγείται ο Νικόλαος Σπυρόπουλος υπερήλικας εντόπιος (80 ετών το 1981 που δημοσιεύτηκε το παρόν).
Πάντως λένε ότι επί τρία χρόνια περίπου ζούσε, κρυφά χωρίς να τον αντιληφθούνε…
Στην “κλέφτικη” αυτή ζωή τον βοηθούσε ο τόπος που ήταν πολύ δασωμένος καα ζούσε μαζί με τ’ αγρίμια στα χρόνια που ήταν ακόμα οι Τούρκοι εδώ.
Σ’ αυτόν τον τόπο, που ήδη ανάφερα πιο πάνω, έκτισε μια καλύβα, αργότερα. Εκεί, με τον καιρό, άρχισαν κι άλλοι να χτίζουν καλύβες.
Έτσι δημιουργήθηκε ένα μικρό χωριό, που το ονόμασαν όπως ανάφερα «Βενέτι”.
Οι λίγοι κάτοικοι του ασχολούνταν κυρίως, με την κτηνοτροφία.
H “Λιλή” η Ευαγγελία λεγόταν μέχρι το 1908 “Βενέτι”…
Ο ερχομός του τσιφλικά
Όταν οι Τούρκοι κατάλαβαν πως ήρθε ο καιρός που σύντομα, οι Έλληνες θα τους έδιωχναν από τα μέρη πού είχαν σκλαβωμένα, κάλεσαν κάποιο πλούσιο Έλληνα από την Κωνσταντινούπολη με καταγωγή απο το Καρπενήσι τον Κωνσταντίνο Τσιτσόπουλο και του πούλησαν τη γη μας.
Αυτός δε είχε φέρει και συνέταιρο τον Κωνσταντίνο Ζαβιτσιάνο επειδή το μέρος που «αγόρασαν» ήταν «μεγάλο».
Το ότι υπήρχε πραγματικά, εκεί το χωριό και ότι αυτός ο Κωσταντίνος Τσιτσόπουλος είχε πάρα πολλά λεφτά, αποδείχτηκε αργότερα, στα χρόνια μας, όταν φτιάχνοντας το ανάχωμα τού χωριού δίπλα από τόν «Ανάποδο» στή δεξιά του όχθη, ανακάλυψαν μεγάλο θησαυρό και πολλά κτίσματα, που φανερώνουν ότι υπήρξαν κατοικίες…
Περιλάμβανε τρία χωριά: 1) Την Πηγή, 2) Την Λυγαριά και 3) τη Λιλή.
Ετσι τη θέση τών Τούρκων πήραν οι τσιφλικάδες, οι γνωστοί «άρχοντες» ή «αφεντάδες» με τα πολλά χτήματα που κυβερνούσαν κατά τυραννικό τρόπο ολόκληρα χωριά.
Το κονάκι της Πηγής
Στο κέντρο του χωριού Πηγή βρίσκεται ένα παραδοσιακό κτίριο κτισμένο στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Εντοιχισμένη μαρμάρινη πλάκα πληροφορεί ότι το κονάκι αγόρασε το 1893 ο Κωνσταντίνος Τσιτσόπουλος μαζί με τον περιβάλλοντα χώρο των 25 στρεμμάτων.
Το κονάκι της Πηγής
Το 1918 – 20 το αγόρασε ο Πετρούτσος από την γυναίκα του Μαρίνα απέκτησε τον Σπύρο. Όταν ο Πετρούτσος πέθανε η γυναίκα του παντρεύτηκε τον γιατρό Αθανάσιο Δερβέναγα (τέως βουλευτή). Το κονάκι σήμερα ανοίκει στον Σπύρο Πετρούτσο συνταξιούχο διευθυντή Αγροτικής Τράπεζας Βόλου.
Αυτοί οι τσιφλικάδες παρατήρησαν πώς η θέση τού χωριού δεν ήταν κατάλληλη επειδή πλημμύριζε τακτικά “ο ανάποδος”, ένας παραπόταμος του Πηνειού και τους έκανε ζημιές.
Ο ποταμός Ανάποδος “φουσκώνει” και σήμερα…
Εξ’ άλλου η ονομασία που δόθηκε σ’ αυτόν τον παραπόταμο που περνάει στα Β. του χωριού τα μαρτυράει όλα, “Ανάποδος“…
Έτσι, αποφάσισαν να χτίσουν καινούργιο χωριό σε άλλη Θέση.
Στην αρχή για να πείσουν τους κατοίκους να μεταφερθούν οτη νέα τοποθεσία, λίγο πιο κάτω από το πρώτο χωριό έχτισαν οι τσιφλικάδες δυό πολύ μεγάλα σπίτια ορθογώνια, τίς «σαρτάρες» που τα σκέπασαν με κεραμίδια. σε αντίθεση με τα προηγούμενα που ήταν καλύβες σκεπασμένες με άχυρο.
Αυτά τα σπίτια σώζονται, ακόμα και σήμερα (1981).
(Σ.Σ. στο άρθρο δεν δημοσιεύονται φωτογραφίες)
Μέσα, σ’ αυτά είπαν, μπορούν να μείνουν οι «ραγιάδες» για να δουλεύουν τη γη τους με την προϋπόθεση ότι θα δώσουν άλλο όνομα στο νέο χωριό.
Πραγματικά οι άνθρωποι δεν είχαν τι άλλο καλύτερο να διαλέξουν, αφού μάλιστα θα κάθονταν σε πολύ ωραιότερα σπίτια απ’ ότι είχαν μέχρι τώρα.
Ξεκίνησαν οι πρώτες οικογένειες και εγκαταστάθηκαν στις “σαρτάρες”.
Αυτές οι οικογένειες ήταν oι εξής:
Οικογένεια Βασιλείου Χασιώτη, Αντωνίου Σπυροπούλου, Σωτήρη Τσαντήλα, Γιώργου Σπυρόπουλου, Γεωργίου Αθανάτου, Αντωνίου Ζιώγα, Μιχάλη Καλύβα καί Σπύρου Τσανάκα.
Αυτά έγιναν τό 1908.
Το όνομα τού χωριού, βέβαια, τό διάλεξε — ποιός άλλος — ο τσιφλικάς Κ. Τσιτσόπουλος.
Ήταν αυτό που έχει και σήμερα. Λιλή.
Και διάλεξε αυτό έπειδή είχε μια πολύ όμορφη κόρη (μοναχοκόρη) που την υπεραγαπούοε και την έλεγαν Ευαγγελία, χαϊδευτικά Λιλή.
Όταν η Λιλή παντρεύτηκε πήρε για άντρα της τον… συνέταιρο του πατέρα της Κων)νο Ζαβιτσιάνο τό 1909.
Αυτός μετέπειτα έγινε ο «άρχοντας» στα τρία χωριά που προαναφέραμε…
Ετσι το όνομα του χωριού είναι “η Λιλή” γένους Θηλυκού κι όχι “το Λιλί” όπως πολλοί το προφέρουν. Αυτά για τό σημερινό όνομα τού χωριού.
Για να ελέγξουν τη σοδειά τους οί τσιφλικάδες όρισαν δύο επιστάτες (φύλακες), τον Σταμάτη και τον Λεωνίδα.
Αυτοί περιέρχονταν τα χωράφια και γνώριζαν επακριβώς τις καλλιέργειες κάθε οικογένειας. Δε γεννάται λόγος για τη μοιρασιά των γεννημάτων (δικαιωμάτων) κατά πόσο δίκαιο τρόπο γίνονταν.
Τα άλώνια τα είχανε στο μέρος όπου βρίσκεται σήμερα τό σχολείο και η εκκλησία.
Ο κάθε ραγιάς (κάτοικος) είχε την καλύβα του καί συγκέντρωνε εκεί, τη σοδειά του.
Έως ότου συγκεντρωθούν όλες οι σοδειές περνούσε άρκετός καιρός – γιατί ήταν φυσικό να μη συγκεντρώνονται οι σοδειές όλων στον ίδιο χρόνο, ίδια μέρα – κι όπως καταλαβαίνει κανείς, για να μη του “κλέψουν” του τσιφλικά οι καλλιεργητές γεννήματα είχε τον “χαβαλέ“, δηλαδή το φύλακα που επέβλεπε τίς καλύβες.
Αφού πια ήταν όλα έτοιμα, συγκεντρωμένα άρχιζε η μοιρασιά άνάλογα, με το εισόδημα πού είχε καθένας και τα άτομα της οίκογένειάς του.
Τρία «μοιράδια» ο τσιφλικάς και ένα ο ραγιάς κι αυτό όχι σωστό αφού το ζύγι ήταν “ξύκικο”, δηλαδή άδικο, χωρίς μάλιστα νάχεις δικαίωμα να φέρεις αντίρρηση.
Ο «χαβαλές» είχε για ασφάλεια κι άλλους ανθρώπους τού τσιφλικά. Έτσι δεν φοβόταν τούς χωρικούς…
Φόρτωναν τή σοδειά τού αφεντικού επάνω στούς όραμπάδες πού ήταν ξύλινοι καί τούς έσερναν βόδια η άγελάδες γιά να τα φέρουν στ αμπάρια τού τσιφλικά.
Αυτή η κατάσταση διατηρήθηκε μέχρι τό 1920 οπότε ο τότε κυβερνήτης της Ελλάδας Ελευθέριος Βενιζέλος διάταξε κι έγινε η απαλλοτρίωση των κτημάτων του τσιφλικά.
Έτσι πήραν τα χτήματα οι ραγιάδες δηλαδή, οι πραγματικά Έλληνες και οι τσιφλικάδες αφού «έχασαν» την κτηματική τους περιουσία δεν είχαν ειδικό λόγο να μείνουν έδώ, έφυγαν για άγνωστη σε μας κατεύθυνση.
Ο κόσμος τώρα, δούλευε με περισσότερη όρεξη τα χτήματά του και ασφαλώς, ζούσε καλύτερα…
Δεν είχε, βέβαια, τη φαντασία τη σημερινή αν και δούλευε σκληρά, έτσι ήταν σε χαμηλή κατάσταση, φτωχική.
Το όργωμα γίνονταν με ζώα, βόδια η άλογα, το Θέρισμα με δρεπάνια και τό αλώνισμα, είχε πάρα πολύ δουλειά, αφού γίνονταν με τα ζώα για το στούμπισμα και με τά χέρια — άμα φυσούσε αέρας — το λίχνισμα.
Το καλαμπόκι το στουμπούσαν με τα “λιράδια”.
Τα ρούχα τους, τα φτιάχνανε μόνοι τους στον αργαλειό από μαλλί. Οι κατοικίες ήταν απλές, κοιμόταν απάνω σε ψάθες και άναβαν φωτιά στους μπουχαρήδες (τζάκια).
Σιγά-σιγά με την πάροδο του χρόνου οι συνθήκες εργασίας μεταβλήθηκαν, οι διάφορες μηχανέC αντικατέστησαν τα ζώα, ακόμα και τον άνθρωπο στην καλλιέργεια και η ζωή έγινε πιο άνετη, από ότι, ήταν πρώτα, πληροφοριοδότης ο Ηλίας Αθάνατος 72 έτών (έτος 1981, όταν γράφεται το παρόν) …
Από τότε, οι καλλιέργειες γίνονται πια με σύστημα ιδίως της πατάτας (έγινε αφορμή νά καλούν τούς Λιλιώτες, πατατάδες), τών φασολιών, καρπουζιών καί όλλων.
Γενικά ζούν μια ζωή τίμια και προοδευτική…
Γεώργιος Θ. Ζιώγου
“Τρικαλινό Ημερολόγιο” 1981
Ποιοί ήταν οι Κωνσταντίνος Τσιτσόπουλος και Κωνσταντίνος Ζαβιτσιάνος
Κωνσταντίνος Τσιτσόπουλος
Ελάστιχα στοιχεία για το βιογραφικό του…
Αναφορά ότι είχε διατελέσει πρόεδρος του Αρείου Πάγου και ιδιοκτήτης τσιφλικιών στη Θεσσαλία κάνει στο βιβλίο της η Όλγα Παχή στο βιβλίο της ΕΔΩ για τον γαμπρό του Ζαβιτσιάνο.
Κωνσταντίνος Ζαβιτσιάνος
Αντίθετα πολλά τα στοιχεία για τον γαμπρό του Τσιτσόπουλου…
Ο Κωνσταντίνος Ζαβιτσιάνος (Κέρκυρα, 1879 – Αθήνα, 1951), ήταν δικηγόρος, πολιτικός και διοικητής Εθνικής Τραπέζης Ελλάδος.
Ήταν παντρεμένος με την Ευαγγελία (Λιλή), το γένος Κωνσταντίνου Τσιτσοπούλου και είχε δύο αδέλφια την Mignion Ζαλοκώστα και τον Αρθούρο Ζαβιτσιάνο
Σπούδασε νομικά στην Αθήνα και μετεκπαιδεύτηκε σε ιταλικά και γαλλικά πανεπιστήμια. Πρωτοεκλέχτηκε ανεξάρτητος βουλευτής Κέρκυρας στις εκλογές της Α΄ Αναθεωρητικής Βουλής (Αύγουστος του 1910).
Επανεκλέχτηκε τον Νοέμβριο του 1910, το 1912, τον Μάιο του 1915, το 1923 και το 1928, συνεργαζόμενος με το κόμμα των Φιλελευθέρων (το 1928 ήταν αρχηγός του κόμματος “Προοδευτική Ένωσις”). Διετέλεσε πρόεδρος της Βουλής (1915), υπουργός Εσωτερικών στην κυβέρνηση Βενιζέλου (1928-1929), και εκλέχτηκε αριστίνδην γερουσιαστής το 1933. Την 5η Αυγούστου του 1936, ανέλαβε αντιπρόεδρος και υπουργός Οικονομικών στην κυβέρνηση του Μεταξά, θέση από την οποία παραιτήθηκε τον Ιανουάριο του 1937, διαφωνώντας με την οικονομική πολιτική. Ως υπουργός Εσωτερικών ο Ζαβιτσιάνος κατέβαλε ουσιαστικές προσπάθειες για την πάταξη της ληστείας και συνέδεσε το όνομά του με τη θέσπιση του “ιδιώνυμου” (νόμος 4229 “περί μέτρων ασφαλείας του κοινωνικού καθεστώτος και προστασίας των ελευθεριών”), που αποσκοπούσε στην καταστολή των δραστηριοτήτων του Κομμουνιστικού Κόμματος. Την περίοδο 1941-1943 εκλέχτηκε σύμβουλος και συνδιοικητής της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, αντικαθιστώντας τον Αλέξανδρο Κορυζή στην διοίκηση της Τράπεζας. Τον Ιανουάριο του παραιτήθηκε από τη θέση αυτή και αντικαταστάθηκε από τον Γεώργιο Μερκούρη. Έγραψε τα: βιβλία Αναμνήσεις εκ της ιστορικής διαφωνίας Βασιλέως Κωνσταντίνου και Ελευθερίου Βενιζέλου όπως την έζησα (1914-1922), Αθήνα, 1946-1947, που αποτελεί αξιόλογη πηγή για την περίοδο του Διχασμού και το δοκίμιο Η χρεοκοπία του κεφαλαιοκρατισμού και του σοσιαλισμού και το νεοφιλελεύθερον οικονομικόν σύστημα Αθήνα, 1948.
Δείτε επίσης
