Το αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο (ΑΦΣ) είναι ένα αυτοάνοσο συστηματικό νόσημα. Χαρακτηρίζεται από υποτροπιάζουσες φλεβικές ή και αρτηριακές θρομβώσεις, νευρολογικές διαταραχές, πνευμονικές εμβολές, θρομβοκυτταροπενία αλλά και επιπλοκές κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης όπως επαναλαμβανόμενες αυτόματες απώλειες (αποβολές) κυήματος και προεκλαμψία.
Παρατηρείται σε 1:2000 ανθρώπους κυρίως γυναίκες και αποτελεί τη συχνότερη επίκτητη θρομβοφιλία. Πιθανώς το αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο (Antiphospholipid syndrome ή APS) προκαλεί το 20% των ισχαιμικών εγκεφαλικών επεισοδίων σε ανθρώπους κάτω των 50 ετών και το 15% των αυτόματων αποβολών.
Το ΑΦΣ χαρακτηρίζεται από επίμονη παρουσία αντιφωσφολιπιδικών αντισωμάτων (ΑΦΑ). Σε αυτή την οικογένεια περιλαμβάνονται κυρίως αντισώματα έναντι της β2-γλυκοπρωτεΐνης 1 (anti-β2GPl) IgG ή IgM, αντισώματα έναντι καρδιολιπίνης (aCL) IgG ή IgM καθώς και το αντιπηκτικό του λύκου (LAC) ως έμμεσος τρόπος ανίχνευσης αντιφωσφολιπιδικών αντισωμάτων. Επίσης, είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι τα συγκεκριμένα αντισώματα μπορεί να ανιχνευθούν και πριν την εμφάνιση των κλινικών χαρακτηριστικών του ΑΦΣ, ενώ ανευρίσκονται και σε ασθενείς άλλων συστηματικών αυτοάνοσων παθήσεων όπως ο ερυθυματώδης λύκος (SLE) και συνδρόμων που ομοιάζουν με αυτόν.
Περίπου στο 50% των περιπτώσεων συνυπάρχει και άλλη αυτοάνοση πάθηση και κυρίως συστηματικός ερυθηματώδης λύκος (SEL) οπότε ονομάζεται δευτεροπαθές αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο ενώ εάν δεν συνυπάρχει και άλλη αυτοάνοση πάθηση, πρόκειται για πρωτοπαθές αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο.
Η παρουσία αντιφωσφολιπιδικών αυτο-αντισωμάτων (antiphospholipid antibodies ή aPLs) σε ασυμπτωματικούς είτε με SEL, είτε χωρίς SEL, δεν θέτει τη διάγνωση του αντιφωσφολιπιδικού συνδρόμου αν δεν έχει συμβεί κλινικό επεισόδιο (θρόμβωση ή επιπλοκή στην κύηση).
Ένα αρνητικό αποτέλεσμα δεν πρέπει να αποκλείει τη διάγνωση του ΑΦΣ, καθώς και άλλα φωσφολιπίδια ή πρωτεϊνικά αντισώματα σχετίζονται επίσης με αυτήν τη διαταραχή. Τέλος είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι όλα τα εργαστηριακά αποτελέσματα θα πρέπει να συνεκτιμώνται με την κλινική εικόνα του εξεταζόμενου.
