Η ταυτότητα της ημέρας

23/09/2021, 11:30
Διαβάζεται σε 8'

Plus

Λεζάντα φωτογραφίας

Σήμερα Πέμπτη 23 Σεπτεμβρίου 2021 είναι η 266η ημέρα του έτους. Η ανατολή του ηλίου έγινε στις 07:12 π.μ. και η δύση θα γίνει στις 19:22 μ.μ..

Σήμερα είναι της Συλλήψεως του τιμίου και ενδόξου προφήτου προδρόμου και βαπτιστού Ιωάννου (Σύλληψις=έναρξη της εγκυμοσύνης της μητέρας του), της Ξανθίππης και Πολυξένης και των Νεομαρτύρων Νικολάου του παντοπώλου και Ιωάννου του εκ Κονίτσης και εν Βραχωρίω αθλήσαντος. Γιορτάζουν οι Ξανθίππη, Ξάνθιππος, Πολυξένη.

Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος και Βαπτιστής

Ο τελευταίος και μεγαλύτερος από τους προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης. Ονομάζεται «Πρόδρομος», γιατί με το κήρυγμα και με το έργο του εσήμανε τον ερχομό του Ιησού Χριστού και «Βαπτιστής», διότι βάπτιζε τους ανθρώπους στον Ιορδάνη ποταμό και εβάπτισε και τον Ιησού Χριστό. Το βάπτισμα του Προδρόμου ήταν μία συμβολική πράξη καθαρμού εκείνων, που πήγαιναν σ’ αυτόν να εξομολογηθούν, ήταν όμως και ο τύπος του βαπτίσματος του Ιησού Χριστού, γι’ αυτό και ο Ιωάννης έλεγε: «Εγώ μεν εβάπτισα υμάς εν ύδατι, αυτός βαπτίσει υμάς εν Πνεύματι Αγίω» (Μάρκου α 8).

Ο Ιωάννης (εξελληνισμένος τύπος του εβραϊκού ονόματος Γιοχανάν, που σημαίνει «παρά Θεώ εύρον χάριν») γεννήθηκε με θαυμαστό τρόπο από τον ιερέα Ζαχαρία και τη γηραιά Ελισάβετ. Ήταν συγγενής του Ιησού Χριστού από την πλευρά της μητέρας του και έξι μόλις μήνες μεγαλύτερός του. Έζησε ασκητικό βίο στην έρημο και δεν δίστασε να ελέγξει απερίφραστα και κατά πρόσωπο την αδικία και την ηθική υπόσταση των ανθρώπων της εποχής του. Αυτό έγινε αιτία να συλληφθεί και να φυλακισθεί από τον τοπάρχη της Ιουδαίας Ηρώδη Αντύπα, που συζούσε παράνομα με την Ηρωδιάδα, σύζυγο του αδελφού του Ηρώδη Φιλίππου. Η Ηρωδιάδα έπεισε την κόρη της Σαλώμη να ζητήσει την «κεφαλήν του Ιωάννου επί πίνακι» (Μάρκου στ25) ως δώρο γενεθλίων και ο Ηρώδης Αντύπας για να την ευχαριστήσει διέταξε τον αποκεφαλισμό του Ιωάννη.

Ο Ιωάννης ο Πρόδρομος και Βαπτιστής είναι από τους δημοφιλέστερους αγίους στην Ελλάδα. Θεωρείται προστάτης και φύλακας της κουμπαριάς και των νοσούντων από ελονοσία. Το όνομά του αποτελεί ένα από τα πιο συνηθισμένα βαφτιστικά ονόματα και είναι παράγωγο πολλών επωνύμων. Μεγάλος αριθμός εκκλησιών και ξωκλησιών φέρουν το όνομά του, καθώς και εκατοντάδες οικισμοί. Η μνήμη του τιμάται από τον Χριστιανισμό έξι φορές τον χρόνο:

7 Ιανουαρίου, Σύναξη του Τιμίου Προφήτου Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου.
24 Φεβρουαρίου, Α’ και Β’ Εύρεσις της τιμίας κεφαλής του αγίου προφήτου, προδρόμου και βαπτιστού Ιωάννου.
25 Μαΐου, Γ’ Εύρεσις της τιμίας κεφαλής του αγίου προφήτου, προδρόμου και βαπτιστού Ιωάννου.
24 Ιουνίου, Γενέθλιον του Τιμίου Προφήτου Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου. Την παραμονή της εορτής κυριαρχούν πυρολατρικά έθιμα (Φωτιές τ’ Αϊγιαννιού).
29 Αυγούστου, Αποτομή της κεφαλής του Τιμίου Προφήτου Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου. Η ημέρα θεωρείται πένθιμη και συνδέεται με αυστηρή νηστεία.
23 Σεπτεμβρίου, Σύλληψις Τιμίου Προδρόμου.

Απολυτίκιο

Μνήμη δικαίου μετ’ εγκωμίων· σοι δε αρκέσει η μαρτυρία του Κυρίου Πρόδρομε· ανεδείχθης γαρ όντως και Προφητών σεβασμιώτερος, ότι και εν ρείθροις βαπτίσαι κατηξιώθης τον κηρυττόμενον. Όθεν της αληθείας υπεραθλήσας, χαίρων ευηγγελίσω και τοις εν Άδη, Θεόν φανερωθέντα εν σαρκί, τον αίροντα την αμαρτίαν του κόσμου, και παρέχοντα ημίν το μέγα έλεος.

Έθιμα

Στον Άγιο Πρόδρομο της Χαλκιδικής λαμβάνει χώρα το δρώμενο των Φούταρων. Την παραμονή των Φώτων νεαροί άντρες λένε τα κάλαντα μαζεύοντας κρέας, λουκάνικα και χρήματα και την ημέρα τ’ Αι – Γιαννιού χορεύουν στην πλατεία του χωριού. Όταν κάνουν διάλειμμα τρέχουν να πάρουν από ένα ρόπαλο και όταν ξαναμπαίνουν στο χορό πετούν τα ρόπαλα ψηλά, σφυρίζοντας με όλη τους τη δύναμη για να σηματοδοτήσουν το τέλος του εορταστικού Δωδεκαημέρου.

Στη Γαλάτιστα της Χαλκιδικής, το διήμερο των Φώτων και τ’ Άι – Γιαννιού αναβιώνουν τα έθιμα της καμήλας και του γάμου της Μανιώς. Και τα δυο έχουν ιστορικές ρίζες από την εποχή της Τουρκοκρατίας και αφορούν την απαγωγή μιας χριστιανής κοπέλας από τον γιο του τούρκου αγά και το τέχνασμα για να την αρπάξει ο αγαπητικός της και να την παντρευτεί, που δεν ήταν άλλο από το ομοίωμα μιας καμήλας στο οποίο κρύβει την αγαπημένη του μαζί με τους φίλους του που τον βοηθούν στο εγχείρημά του. Την ημέρα των Φώτων γίνεται η αναπαράσταση του γεγονότος. Έξι άνδρες μπαίνουν κάτω από ένα ομοίωμα καμήλας και κουνώντας κουδούνια και τραγουδώντας βαδίζουν ρυθμικά. Την επομένη ημέρα, τ’ Άι Γιαννιού, στήνεται ο Γάμος της Μανιώς, δηλαδή της κοπέλας που απελευθερώθηκε, και αναπαριστάται ο γάμος της, με παραδοσιακή μουσική, όπου κυριαρχούν οι ζουρνάδες και τα νταούλια.

Στις 29 Αυγούστου γίνεται μεγάλο πανηγύρι στο χωριό Βαπτιστής (πρώην Γκούρα) των Βορείων Τζουμέρκων, που ολοκληρώνεται με το χορευτικό έθιμο «Κύκλες», που χάνεται στα βάθη των αιώνων.

Οσίες Ξανθίππη και Πολυξένη

Η Ξανθίππη και η Πολυξένη ήταν αδερφές που κατάγονταν από την Ισπανία. Έζησαν στα χρόνια του ρωμαίου αυτοκράτορα Κλαύδιου (41-54) και ασπάστηκαν το χριστιανισμό. Η μνήμη τους τιμάται από την εκκλησία στις 23 Σεπτεμβρίου. Την ημέρα αυτή γιορτάζουν όσες φέρουν το όνομα Ξανθίππη και Πολυξένη.

Η Ξανθίππη ήταν σύζυγος του Πρόβου, που ήταν άρχοντας της χώρας, και μαθήτευσε κοντά στον Απόστολο Παύλο. Η αδερφή της Πολυξένη απήχθη από κάποιον, που ήθελε να τη διαφθείρει, στην Ελλάδα, όπου γνώρισε το χριστιανισμό από τον Απόστολο Φίλιππο.

Και οι δύο αδελφές εργάστηκαν στη συνέχεια για τη χριστιανική πίστη και οδήγησαν σ’ αυτή πολλές γυναίκες. Πέθαναν και οι δύο ειρηνικά σε προχωρημένη ηλικία

Νεομάρτυς Νικόλαος ο Παντοπώλης

Ο Νεομάρτυς Νικόλαος ο Παντοπώλης μαρτύρησε για «του Χριστού την Πίστιν την Αγίαν» στην Κωνσταντινούπολη το 1672. Είναι ο προστάτης Άγιος του Καρπενησίου και η μνήμη του εορτάζεται στις 23 Σεπτεμβρίου.

Γεννήθηκε στο Καρπενήσι το 1657. Το επώνυμο της οικογένειάς του λέγεται ότι ήταν Καρανίκας. Σε ηλικία περίπου 15 ετών έφυγε για την Κωνσταντινούπολη για να βοηθήσει τον πατέρα του που διατηρούσε παντοπωλείο στην πρωτεύουσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, εξού και το προσωνύμιο «Παντοπώλης».

Με προτροπή του πατέρα του άρχισε να μαθαίνει τουρκικά από ένα φίλο του μπαρμπέρη, για να μπορεί να συνεννοείται καλύτερα με τους πελάτες του μπακάλικου. Μια μέρα ο μπαρμπέρης έδωσε στον νεαρό Νικόλαο ένα χαρτί για να το διαβάσει μπροστά σε άλλους Τούρκους. Όταν ο Νικόλαος τελείωσε την ανάγνωση οι παριστάμενοι άρχισαν να ζητωκραυγάζουν: «Έγινες Τούρκος Νικόλαε, γιατί διάβασες την ομολογία της πίστεως μας». Το χαρτί αυτό ήταν το «σαλαβάτι» (salawat), η ομολογία δηλαδή της Μουσουλμανικής πίστης. Ο Νικόλαος όταν κατάλαβε το τέχνασμα του μπαρμπέρη, φώναζε δυνατά: «Είμαι Χριστιανός και οφείλω να διαβάσω ότι μάθημα μου δώσει ο δάσκαλός μου».

Τότε οι Τούρκοι τον πήγαν στον καϊμακάμη, ένα τοπικό αξιωματούχο, λέγοντας του ότι το νεαρό παιδί κορόιδευε την πίστη τους. Αυτός προσπάθησε να τον πείσει να γίνει Μουσουλμάνος, αλλά ο Νικόλαος του δήλωσε ξεκάθαρα ότι πιστεύει στον Χριστό και είναι έτοιμος να πεθάνει για την πίστη του. Παρά τα απάνθρωπα βασανιστήρια που τον υπέβαλε, δεν κατόρθωσε να τον μεταπείσει. Στο τέλος έδωσε διαταγή να τον αποκεφάλισαν στις 23 Σεπτεμβρίου 1672. Ο Νικόλαος ήταν μόλις 15 ετών, ένας από τους νεώτερους νεομάρτυρες (χριστιανοί που μαρτύρησαν για την πίστη τους μετά την Άλωσης της Πόλης το 1453) του γένους των Ελλήνων.

Για τρία μερόνυχτα οι κάτοικοι της περιοχής έβλεπαν να κατεβαίνει φως από τον ουρανό, στο Άγιο Λείψανο του Νικολάου. Οι Χριστιανοί τον έθαψαν στη Χάλκη στο μοναστήρι της Παναγιάς. Τμήματα των Αγίων Λειψάνων του Νεομάρτυρα Νικολάου βρίσκονται στις Μονές Ξηροποτάμου και Γρηγορίου στο Άγιο Όρος, Προυσού και Τατάρνας στο νομό Ευρυτανίας. Από το 1955, η 23η Σεπτεμβρίου έχει καθιερωθεί ως ημέρα πανηγυρισμού και αργίας για την πόλη του Καρπενησίου.

Για τον Νεομάρτυρα Νικόλαο τον Παντοπώλη έχουν γραφεί πολλοί εκκλησιαστικοί ύμνοι.

Απολυτίκια

Καλλιδρόμης κλεινόν αξιάγαστον βλάστημα και Σχολῶν Εὐγενίου θεοδίδακτον καύχημα, Νικόλαον τιμήσωμεν πιστοί, νεώτατον Χριστού τον μιμητήν, την των νέων αρετήν αθλητικώς κρατύνοντα. Δόξα τω δεδοκότι την αλκήν, δόξα τω μεγαλύναντι, δόξα τω ενεργούντι εν παισίν αεί θαυμάσια.

Νίκας ήνεγκας τη Εκκλησία νίκος έδωκας τη ση πατρίδι τη καλλινίκω αθλήσει, Νικόλαε. Νεομαρτύρων η δόξα η άφθιτος, οδόν Κυρίου νεότητι έδειξας· ταις προς Χριστόν θερμαίς δεήσεσιν όθεν ικέτευε αεί νίκας χαρίζεσθαι.

Θείον βλάστημα, Καρπενησίου, ένθος εύοσμον, της Εκκλησίας, ανεδείχθης Νεομάρτυς Νικόλαε· συ γαρ ανδρείω φρονήματι ήθλησας, καὶ της απάτης καθείλες το φρύαγμα. Και νυν πρέσβευε, Κυρίω τω σε δοξάσαντι, δωρήσασθαι ημίν το μέγα έλεος.

Μεγαλυνάρια

Τον εν παιδομάρτυσι θαυμαστόν, εκ Καρπενησίου Χριστομίμητον οδηγόν, ευλαβών νέων υπέρμαχον προστάτην, Νικόλαον τον νέον, ύμνοις τιμήσωμεν.

Τον Καρπενησίου κλεινὸν βλαστὸν και της νεολαίας Θεοφώτιστον οδηγόν, των Νεομαρτύρων τον μέγα αριστέα, Νικόλαον τον Νέον, ύμνοις τιμήσωμεν.

Χαίροις Νεομάρτυς του Ιησού, Νικόλαε μάκαρ, Αθλοφόρων η καλλονή, του Καρπενησίου, αγλάισμα και κλέος, και νίκη Ορθοδόξου, λαού και στήριγμα.

Κοντάκιον

Μαρτυρίου ήνυσας, ανδρειοφρόνως τους άθλους, εν ακμη νεότητος, καταβαλών τὸν Βελίαρ· όθεν σε, ο αθλοθέτης στεφάνω νίκης, έστεψεν, ως αριστεύσαντα Νεομάρτυς· ον Νικόλαε δυσώπει, ημίν δοθήναι πταισμάτων άφεσιν.

Επέτειοι και Λοιπές Εορτές

Διεθνής Ημέρα των Νοηματικών Γλωσσών
Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Αθλητισμού
Παγκόσμια Ημέρα Αμφισεξουαλικότητας
Εθνική Εορτή της Σαουδικής Αραβίας, σε ανάμνηση της ενοποίησης της χώρας από τη δυναστεία των Σαούντ το 1932.
«Το Βασίλειο της Ναζντ και της Χετζάζ συγχωνεύτηκε με τις οάσεις Αλ Χασά και Αλ Κατίφ και υπό τον βασιλιά Αμπντούλ Αζίζ Ιμπν Σαούντ σχηματίστηκε η Σαουδική Αραβία, το μοναδικό κράτος του κόσμου που φέρει το όνομα του ηγεμόνα του. Οι Σαούντ, μια φάρα κτηνοτρόφων και καμηλιέρηδων, σήμερα είναι η πλουσιότερη οικογένεια στον κόσμο, χάρις στο πετρέλαιο που ρέει άφθονο στα έγκατα της Πετραίας Αραβίας, όπως ονόμαζαν την περιοχή οι αρχαίοι ημών πρόγονοι.»

Σαν σήμερα

Η Άλωση της Τριπολιτσάς

Από τις κορυφαίες στιγμές της Επανάστασης του ’21, κατά την οποία αναδείχθηκε ο στρατηγικός νους του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη.

Από τις πρώτες μέρες του εθνικού ξεσηκωμού, ο Κολοκοτρώνης είχε συλλάβει την ιδέα της πολιορκίας και της άλωσης της Τριπολιτσάς (σημερινής Τρίπολης), επειδή κατείχε στρατηγική θέση και ήταν το διοικητικό κέντρο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στον Μοριά. Στην Τριπολιτσά είχε την έδρα του ο Μόρα-Βαλεσί, ο στρατιωτικός διοικητής της Πελοποννήσου, με όλο το χαρέμι και τα πλούτη του, εκεί ζούσε ο μισός τουρκικός πληθυσμός της Πελοποννήσου και την υπερασπιζόταν σημαντικός αριθμός ενόπλων σωμάτων. Με λίγα λόγια ήταν μια επικίνδυνη εχθρική εστία, η οποία εάν δεν εξουδετερωνόταν θα ήταν μια διαρκής απειλή για τις επαναστατημένες επαρχίες της Πελοποννήσου.

Ο αποκλεισμός της Τριπολιτσάς

Η στρατηγική σύλληψη του Κολοκοτρώνη δεν έγινε αμέσως αποδεκτή, επειδή προϋπέθετε οργανωμένο στρατό, που δεν υπήρχε. Ο Κολοκοτρώνης με επιμονή και πειστικότητα αντέστρεψε το αρνητικό για την άποψή του κλίμα μεταξύ των οπλαρχηγών κι έτσι στα μέσα Απριλίου αποφασίστηκε ο αποκλεισμός της Τριπολιτσάς σε πρώτη φάση, ώστε να διακοπεί κάθε δυνατότητα επικοινωνίας και εφοδιασμού της πόλης. Αρχιστράτηγος της επιχείρησης ορίσθηκε ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, αλλά ιθύνων νους της ήταν ο Κολοκοτρώνης, το σχέδιο του οποίου τηρήθηκε κατά γράμμα.

Μέχρι τις αρχές Μαΐου του 1821 οι επαναστάτες είχαν περισώζει την Τριπολιτσά σ’ ένα κύκλο που περιλάμβανε τις περιοχές Πάπαρι, Βλαχοκερασιά, Διάσελο, Αλωνίσταινα και Βέρβενα. Τότε έφθασε η πληροφορία ότι ο Μουσταφάμπεης με 3.500 άνδρες προερχόμενος από τα Γιάννινα είχε διασπάσει την πολιορκία από τα ανατολικά και είχε εισέλθει στην πόλη. Η επιχείρηση κινδύνευε, καθώς τις επόμενες μέρες τέθηκε σε καταδίωξη του Κολοκοτρώνη και των άλλων οπλαρχηγών που πολιορκούσαν την Τριπολιτσά. Οι δύο σημαντικές ήττες που υπέστη στο Βαλτέτσι (12 Μαΐου) και στα Δολιανά (18 Μαΐου), όχι μόνο αναπτέρωσαν το ηθικό στο ελληνικό στρατόπεδο, αλλά συνέβαλαν καταλυτικά στην Άλωση της Τριπολιτσάς.

Η δύναμη των πολιορκητών συνεχώς ενισχυόταν και τις παραμονές της Άλωσης είχε φθάσει τους 10.000 άνδρες. Ο κλοιός γύρω από την Τριπολιτσά έσφιγγε διαρκώς και η πόλη υπέφερε. Οι αποθήκες των τροφίμων είχαν σχεδόν αδειάσει, τα χρήματα είχαν εξαντληθεί και οι αρρώστιες θέριζαν. Στην πόλη υπήρχαν 35.000 ψυχές, Τούρκοι, Χριστιανοί, Αλβανοί και Εβραίοι.

Τότε ο Κολοκοτρώνης συνέλαβε την ιδέα να κατασκευαστεί περιφερειακή τάφρος γύρω από την πόλη για να δυσκολέψει περισσότερο τη ζωή των πολιορκημένων. Η τάφρος κατασκευάστηκε ταχύτατα από τους χωρικούς και η όλη τοποθεσία ονομάστηκε Γράνα. Γύρω και πίσω από αυτή τοποθετήθηκαν τα τέσσερα ελληνικά σώματα, με επικεφαλής τους Κολοκοτρώνη, Μαυρομιχάλη, Γιατράκο και Αναγνωσταρά. Οι επαναστάτες είχαν στη διάθεσή τους ένα παμπάλαιο κανόνι και οι πολιορκούμενοι 30.

Απόντος του Μόρα-Βαλεσί, Χουρσίτ Πασά, ο Μουσταφάμπεης, που είχε το γενικό πρόσταγμα στην πόλη, αντιλήφθηκε γρήγορα την κίνηση του Κολοκοτρώνη και στις 18 Αυγούστου ενήργησε επίθεση με ιππικό για να διασπάσει τον κλοιό των Ελλήνων. Απέτυχε και οι δυνάμεις του επέστρεψαν στην πόλη έχοντας υποστεί μεγάλες απώλειες. Μπέηδες και αγάδες άρχισαν τότε να συσκέπτονται για τους όρους της παράδοσης, καθώς δεν υπήρχε ελπίδα σωτηρίας.

Όμως τους πρόλαβε ένας απλός στρατιώτης, ο Μανώλης Δούνιας από τον Πραστό Κυνουρίας. Στις 23 Σεπτεμβρίου 1821, ημέρα Παρασκευή, μαζί με δύο συντρόφους του αναρριχήθηκε στα τείχη της πόλης που έφθαναν τα πεντέμισι μέτρα ύψος και εισήλθε στην Τριπολιτσά, εκμεταλλευόμενος τη γνωριμία του με τον φύλακα του προμαχώνα. Αφού τον εξουδετέρωσε, άνοιξε την Πύλη του Μυστρά και οι έλληνες επαναστάτες εισόρμησαν στην πόλη. Οι κάτοικοί της αντιστάθηκαν, χωρίς επιτυχία, επί δίωρο.

Η εκδικητική μανία των επαναστατών

Επακολούθησε άγρια σφαγή του πληθυσμού και πρωτοφανές πλιάτσικο. Μάταια οι οπλαρχηγοί προσπαθούσαν να συγκρατήσουν τους μαινόμενους επαναστάτες. «Το ασκέρι, όπου ήτον μέσα, το Ελληνικόν, έκοβε και εσκότωνε, από Παρασκευή έως Κυριακή, γυναίκες, παιδιά και άνδρες, τριάντα δύο χιλιάδες, μία ώρα ολόγυρα της Τριπολιτσάς. Ένας υδραίος έσφαξε ενενήντα. Έλληνες εσκοτώθηκαν εκατόν» γράφει στα Απομνημονεύματά του ο Κολοκοτρώνης.

Η εκδικητική μανία των επαναστατών εκδηλώθηκε όχι μόνο σε βάρος των Τούρκων, αλλά και των Εβραίων που είχαν δείξει εχθρική στάση απέναντι στην Επανάσταση, και των Ελλήνων που είχαν χαρακτηριστεί τουρκολάτρες, όπως ο πρόκριτος Σωτήρης Κουγιάς. Αντίθετα, οι Αλβανοί της Τριπολιτσάς αποχώρησαν συντεταγμένα με τη συνοδεία ελλήνων μαχητών, καθώς είχαν έλθει σε συμφωνία με τον ίδιο τον Κολοκοτρώνη.

Η Άλωση της Τριπολιτσάς αποτέλεσε σταθμό για την εδραίωση και την εξέλιξη της Επανάστασης. Ολόκληρη η Πελοπόννησος βρισκόταν στα χέρια των Ελλήνων, εκτός των φρουρίων, Πατρών, Μεθώνης, Κορώνης και Ναυπλίου, τα οποία πολιορκούνταν στενά.

Πηγή: sansimera.gr