Η πρώτη γυναίκα φοιτήτρια ελληνικού πανεπιστημίου και η συγκλονιστική ιστορία της

10/03/2021, 13:15
Διαβάζεται σε 4'

Plus

Η πρώτη γυναίκα φοιτήτρια ελληνικού πανεπιστημίου και η συγκλονιστική ιστορία της. Η Ιωάννα Στεφανόπολι ήταν Ελληνίδα δημοσιογράφος και ήταν η πρώτη γυναίκα φοιτήτρια ελληνικού πανεπιστημίου.

Η Στεφανόπολι ήταν κόρη του δημοσιογράφου Αντώνιου Στεφανόπολι, εκδότη της γαλλόφωνης εφημερίδας Messager d’ Athènes (Μεσαζέ ντ’ Ατέν μετάφραση:Ο αγγελιοφώρος της Αθήνας) γεννημένου στην Κορσική από οικογένεια με καταγωγή από τη Μάνη που είχε εγκατασταθεί στην Αθήνα. Ο πατέρας της, αν και δεν απαρνήθηκε ποτέ τη γαλλική του υπηκοότητα, ήταν θερμός εθνικιστής και χρησιμοποιούσε την εφημερίδα του ως όχημα για να περάσει η επίσημη ελληνική άποψη σε ένα διεθνές κοινό. Οπαδός της Μεγάλης Ιδέας, μεγάλωσε με ανάλογα ιδανικά την κόρη του.

Τα πρώτα γράμματα τα διδάχθηκε κατ’οίκον από τη θεία της, κα Σμόλτσε, μετέπειτα διευθύντρια του Παρθεναγωγείου της Παλλάδος στην Κωνσταντινούπολη. Σε ηλικία 10 ετών εισήχθη στο Ελληνικό Παρθεναγωγείο της Αικατερίνης Λασκαρίδη, όπου διακρίθηκε συστηματικά. Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών της επιθυμούσε να φοιτήσει σε γυμνάσιο όμως εκείνη την εποχή δεν υπήρχαν Θηλέων. Ύστερα από διαβήματα της δώθηκε η άδεια να παρακολουθήσει στο σπίτι της μαθήματα του Γυμνασίου με αναγνωρισμένους καθηγητές οι οποίοι αργότερα κατέθεσαν σε ειρηνοδικείο πως είχαν διδάξει τα καθορισμένα από τον νόμο μαθήματα και της αναγνωρίστηκε απολυτήριο Γυμνασίου. Τον Ιούνιο του 1889 συμμετείχε επίσης σε απολυτήριες εξετάσεις του Γυμνασίου όπου διακρίθηκε και πήρε τον υψηλότερο βαθμό ανάμεσα σε 60 μαθητές.

Τον Σεπτέμβριο του 1890, σε ηλικία 15 ετών, ήταν μια από τρεις γυναίκες, μαζί με τις Φλωρεντία Φουντουκλή και Ελένη Ρούσσου, που έκαναν αίτηση για εισαγωγή στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Τα μέχρι τότε ανάλογα αιτήματα γυναικών, που είχαν ξεκινήσει από το 1879, είχαν απορριφθεί με το αιτιολογικό πως τα δευτεροβάθμια σχολεία Θηλέων στα οποία είχαν φοιτήσει δεν ήταν κανονικά Γυμνάσια και αντιστοιχούσαν στον κατώτερο κύκλο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και όχι τον ανώτερο.

Οι αιτήσεις των άλλων δύο απορρίφθηκαν αλλά το αίτημα της Στεφανόπολι παραπέμφθηκε από τη σύγκλητο του πανεπιστημίου στη Νομική Σχολή, η οποία απεφάνθη πως δεν υπήρχε νομικό κόλλημα για την αποδοχή της αίτησης της. Η σύγκλητος όμως ήταν διχασμένη με τη Θεολογική Σχολή, σύμφωνα με αφήγηση της Στεφανόπολι, να θεωρεί το να διαβεί μια γυναίκα το κατώφλι του πανεπιστημίου ανοσιούργημα ανάλογο με το να διαβεί το κατώφλι του ιερού της εκκλησίας. Τελικά παρέπεμψε το θέμα στο Υπουργείο Παιδείας, το οποίο, κατόπιν συζητήσεων, αποφάσισε να επιτρέψει στην Στεφανόπολι να εγγραφεί στη Φιλοσοφική Σχολή.

Η Στεφανόπολι φοίτησε ως επισκέπτρια για μερικούς μήνες και συνέχισε τις σπουδές της στο Παρίσι.

Η Στεφανόπολι ήδη κατά τη διάρκεια των σπουδών της εργαζόταν στη Messager. Ήταν από τις πρώτες που έφεραν ενόπιον της διεθνούς γνώμης το ζήτημα της ιταλικής κατοχής των Δωδεκανήσων Κατ’εντολή του Υπουργείου Εξωτερικών, με το οποίο συνεργαζόταν η Messager d’ Athénes, έγραψε μια σειρά άρθρων στα γαλλικά για το καθεστώς των νησιών τα οποία αναδημοσιεύτηκαν σε αρκετές εφημερίδες καθώς και ένα βιβλίο επίσης στα γαλλικά με τίτλο Τα νησιά του Αιγαίου και τα προνόμια τους ενώ συνετέλεσε στο να καθιερωθεί διεθνώς για το νησιωτικό σύμπλεγμα η ονομασία Δωδεκάνησα αντί για Ανατολικές Σποράδες που ήταν το μέχρι τότε πιο διαδεδομένο.

Μετά τον θάνατο του πατέρα της το 1913 της ανατέθηκε η διεύθυνση του Αθηναϊκού Πρακτορείου Ειδήσεων (ΑΠΕ) από τον Ελευθέριο Βενιζέλο και τον Λάμπρο Κορομηλά. Μέσα από την Messager, την οποία μετέτρεψε σε ημερήσια το 1915, και το ΑΠΕ υποστήριξε την πολιτική του Βενιζέλου για προσέγγιση με την Αντάντ. Ενώ ήταν διευθύντρια του ΑΠΕ φέρεται να την προσέγγισε ο βαρώνος Σεγκ, επικεφαλής της γερμανικής προπαγάνδας στην Ελλάδα, προσφέροντας της χρήματα για να δημοσιεύει τις γερμανικές θέσεις, πρόταση που η Στεφανόπολι αρνήθηκε κάθετα. Κατά την περίοδο του Εθνικού Διχασμού μετέβη στη Θεσσαλονίκη για να βρίσκεται δίπλα στην Κυβέρνηση Εθνικής Αμύνης και εκεί ο Υπουργός Εξωτερικών Νικόλαος Πολίτης της ανάθεσε να μεταβή στο Παρίσι για να πληροφορήσει τους εκεί πολιτικούς για τα γεγονότα της Αθήνας.

Κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για τη σύνταξη της συνθήκης των Σεβρών εξετέλεσε πολλές αποστολές για την κυβέρνηση Βενιζέλου, ο οποίος λέγεται πως την επαίνεσε λέγοντας πως η Ελλάδα θα είχε πολλά ωφέλη αν διέθετε μερικούς άντρες σαν αυτή τη γυναίκα.

Ύστερα από την ήττα της βενιζελικής παράταξης στις εκλογές του 1920 η Στεφανόπολι διέκοψε την κυκλοφορία της Messager αλλά την επανεκίνησε το 1923 μέχρι το 1941, όταν και υποχρεώθηκε από τις κατοχικές δυνάμεις να τη διακόψει εκ νέου, λίγο μετά την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα. Η Messager επανήλθε στην κυκλοφορία το 1945 υπό άλλη ιδιοκτησία, με την Στεφανόπολι να συμμετέχει ως απλή συνεργάτρια.

Συνέχισε να συνεργάζεται με το Υπουργείο Εξωτερικών κατά καιρούς και την περίοδο της υπόθεσης Μπελογιάννη συμμετείχε στη συγγραφή φυλλαδίου στα γαλλικά με τίτλο Le procès d’Espionnage en Grèce 15 Février-1 Mars 1951 (μετάφραση: Η δίκη κατασκοπίας στην Ελλάδα της 15 Φεβρουαρίου – 1η Μαρτίου 1951) το οποίο μετέφερε τις απόψεις της ελληνικής κυβέρνησης εν όψει της διεθνούς κατακραυγής.

Τα τελευταία χρόνια της ζωής της δώρισε όλη την περιουσία της στη Χριστιανική Αδελφότητα Νέων. Το αρχείο της βρίσκεται στο Μουσείο Μπενάκη.