Σαν σήμερα το 1962 έφυγε από τη ζωή ο Γεώργιος Παπανικολάου, ένας Έλληνας γιατρός και ερευνητής με παγκόσμια αναγνώριση. Πρωτοπόρος στην κυτταροπαθολογία, και για τον πρώιμο εντοπισμό του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Έμεινε στην ιστορία για το τεστ Παπανικολάου ή Pap test όπως το ονόμασαν οι Αμερικανοί, που δημιούργησε και το οποίο άλλαξε ουσιαστικά τη ζωή της σύγχρονης γυναίκας.
Ο Γεώργιος Παπανικολάου γεννήθηκε στις 13 Μάϊου του 1883 στην Κύμη Ευβοίας. Ήταν γιος του γιατρού και πολιτικού Νικόλαου Παπανικολάου, που διετέλεσε δήμαρχος Κύμης και βουλευτής Ευβοίας. Πέρασε τα παιδικά του χρόνια στην Κύμη, όπου και τελείωσε το Δημοτικό Σχολείο και κατόπιν οι γονείς του τον έστειλαν στην Αθήνα για να ολοκληρώσει τις εγκύκλιες σπουδές του.
Το 1898, σε ηλικία 15 ετών, γράφτηκε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, από την οποία αποφοίτησε το 1904 με άριστα. Ανήσυχο πνεύμα, μελέτησε φιλοσοφία (Νίτσε, Σοπεγχάουερ), μυήθηκε στη μουσική και την ποίηση, έμαθε Γαλλικά και Γερμανικά, και γενικά απέκτησε μια πολύπλευρη μόρφωση και εσωτερική καλλιέργεια.
Το 1907 μετέβη στη Γερμανία για μετεκπαίδευση, παρά την επιθυμία του πατέρα του, που ήθελε να ασκήσει μαζί του την ιατρική στην Ελλάδα. Τρία χρόνια αργότερα ανακηρύχθηκε διδάκτωρ Φυσικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου με την εργασία «Περί των συνθηκών της διαφοροποιήσεως του φύλου των δαφνιδών». Αμέσως μετά επέστρεψε στην Ελλάδα, όπου νυμφεύτηκε τη μυκονιάτισσα Μαρία-Ανδρομάχη Μαυρογένους, απόγονο της ηρωίδας του ’21 Μαντούς Μαυρογένους και συμμετείχε ως γιατρός στους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-1913.
Το 1913 μεταναστεύει στις Ηνωμένες Πολιτείες και αρχικά ασχολείται με εξωιατρικές εργασίες μαζί με τη σύζυγό του για τα προς το ζην. Εκεί τον ανακαλύπτει ο διάσημος εκείνη την εποχή γενετιστής Τ. Μόργκαν, ο οποίος είχε χρησιμοποιήσει στο έργο του τα πορίσματα της διδακτορικής διατριβής του νεαρού Παπανικολάου και μεσολαβεί για την πρόσληψή του στο παθολογοανατομικό εργαστήριο του Νοσοκομείου της Νέας Υόρκης. Από εκεί βρέθηκε στο ανατομικό εργαστήριο του ονομαστού πανεπιστημίου Κορνέλ και επιδόθηκε απερίσπαστος στο ερευνητικό του έργο.
Το 1917 μελέτησε το κολπικό επίχρισμα των κατώτερων θηλαστικών και συσχέτισε τη μορφολογία του με τον ορμονικό κύκλο και τις ανάλογες μεταβολές στη μήτρα και τις ωοθήκες των ζώων. Στη συνέχεια πραγματοποίησε κλινικές και εργαστηριακές μελέτες για τη διαγνωστική αξία της εξέτασης των κυττάρων του κολπικού επιχρίσματος στον άνθρωπο, με πρώτο «πειραματόζωο» τη γυναίκα του. Η έρευνά του επεκτάθηκε αργότερα σε γυναίκες του «Women’s Hospital» της Νέας Υόρκης και αποτέλεσε τη βάση για τη θεμελίωση της μεθόδου του για την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου.
Το 1928 έκανε την πρώτη του ανακοίνωση με τίτλο «Νέα διάγνωση του καρκίνου», η οποία αρχικά αντιμετώπισε τη δυσπιστία του ιατρικού κόσμου των ΗΠΑ. Ο ίδιος, όμως, ήταν απολύτως βέβαιος για την αξία της μεθόδου του για την κυτταρολογική διάγνωση του καρκίνου της μήτρας και συνέχισε με μεγαλύτερο ζήλο τις έρευνές του.
Στη μακρόχρονη επιστημονική του σταδιοδρομία ανήλθε όλες τις βαθμίδες της ιεραρχίας στο Πανεπιστήμιο Κορνέλ, με αποκορύφωμα τον τίτλο του καθηγητή της Κλινικής Ανατομικής (1947-1957). Το 1961 εγκαταστάθηκε στο Μαϊάμι, όπου ανέλαβε την οργάνωση του Καρκινολογικού Ινστιτούτου, το οποίο μετά τον θάνατό του στις 19 Φεβρουαρίου του 1962, μετονομάσθηκε σε Καρκινολογικό Ινστιτούτο «Γεώργιος Παπανικολάου»
Παρότι δεν τιμήθηκε με βραβείο Νόμπελ, για το οποίο είχε προταθεί δύο φορές, του απονεμήθηκαν πολλά αμερικάνικα ιατρικά βραβεία και μεταθανατίως το Βραβείο του ΟΗΕ. Το 1932 έγινε το πρώτο επίτιμο μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και το 1949 η Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών τον ονόμασε επίτιμο διδάκτορα. Το 1954 εξέδωσε τον «Ατλαντα της Αποφολιδωτικής Κυτταρολογίας», που αποτελεί την ολοκλήρωση και την επισφράγιση του έργου του.
Σήμερα το «Τεστ Παπ» χρησιμοποιείται παγκοσμίως για τη διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, επί της προκαρκινικής δυσπλασίας και άλλων κυτταρολογικών ασθενειών του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος.
Το αφιέρωμα στον γιατρό των γυναικών
Η εκπομπή “Παρασκήνιο” της ΕΡΤ είχε αφιερώσει ένα επεισόδιο στη ζωή και το σημαντικό έργο του Γεωργίου Παπανικολάου μέσα από αφηγήσεις συγγενών του, τη σωζόμενη αλληλογραφία του και τις περιγραφές που αναφέρονται στην τεράστια σημασία του ερευνητικού και ιατρικού του έργου από ιστορικούς και επιστήμονες.
Ειδική μνεία γίνεται στο ρόλο της συζύγου του η οποία στάθηκε με αυτοθυσία στο πλευρό του ως συνεργάτιδα και ερευνήτρια.Το επεισόδιο ξεκινάει με έναν πρόλογο από τον σκηνοθέτη Λευτέρη Ξανθόπουλο, ο οποίος εξηγεί την αφορμή με την οποία ξεκίνησε την έρευνα για τον Γεώργιο Παπανικολάου.
Ο χαράκτης και ζωγράφος Γιωργής Βαρλάμος μιλάει για την επιλογή του να τον απεικονίσει μαζί με τη σύζυγο και συνεργάτιδά του Μάχη Μαυρογένους, ενώ στη συνέχεια παρουσιάζονται αποσπάσματα από τιμητική εκδήλωση στη μνήμη του Γεωργίου Παπανικολάου στη γενέτειρά του, Κύμη Ευβοίας, καθώς και πλάνα από το πατρικό σπίτι αλλά και το σπίτι όπου πέρασε τα παιδικά του χρόνια.
Η ανιψιά του Μαρία Κόκκορη, παραχωρεί εκτενή συνέντευξη κατά τη διάρκεια της οποίας αναφέρεται στα παιδικά, μαθητικά και φοιτητικά χρόνια του θείου της, τις οικογενειακές καταβολές και τα ενδιαφέροντα του μεγάλου επιστήμονα, για την κλασσική μουσική και το βιολί, τη λογοτεχνία, τη δημοτική γλώσσα και την ιατρική επιστήμη.
Η αφήγηση συμπληρώνει τις περιγραφές αυτές μαζί με πλούσιο αρχειακό φωτογραφικό υλικό και γίνεται αναφορά στις σπουδές ιατρικής στην Αθήνα και αργότερα στη Γερμανία όπου και εκπόνησε τη διδακτορική του διατριβή. Αντίστοιχα περιγράφεται ο γάμος του, η αναχώρησή τους για το Παρίσι και η παραμονή τους για ένα χρόνο στο Μονακό. Το ζευγάρι επιστρέφει στην Ελλάδα και ο Γεώργιος Παπανικολάου υπηρετεί ως έφεδρος ανθυπίατρος στον ελληνικό στρατό κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων.
Με τη λήξη των πολέμων, και συγκεκριμένα τον Οκτώβριο του 1913, εγκαθίστανται στις ΗΠΑ και τη Νέα Υόρκη, όπου του προσφέρεται μια θέση εργασίας στο παθολογικο-ανατομικό τμήμα του νοσοκομείου της Νέας Υόρκης. Το 1914 διορίζεται ως βοηθός ερευνητής στο τμήμα μαιευτικής του ιατρικού κολλεγίου Κορνέλ και το 1928 το ζεύγος παίρνει την αμερικανική υπηκοότητα.
Η πρώτη δημοσίευση των ερευνητικών μελετών του έρχεται το 1928, το 1939 δημοσιεύεται η έρευνα για την ανίχνευση του καρκίνου στον τράχηλο της μήτρας, το 1941 η ιατρική κοινότητα αναγνωρίζει την αξία της μελέτης του και το 1943 δημοσιεύεται η «Διάγνωση του καρκίνου της μήτρας από τα κολπικά επιχρίσματα» δημιουργώντας έτσι μια νέα ιατρική ειδικότητα: την αποφολιδωτική κυτταρολογία. Ο κυτταρολόγος Γιάννης Σιάνος και ο ιστορικός της ιατρικής Σπύρος Μαρκέτος, αναφέρονται στο έργο του Γεωργίου Παπανικολάου, τη σημασία του «Άτλαντα της αποφολιδωτικής κυτταρολογίας» και εξηγούν τον τρόπο με τον οποίο βοήθησε στην πρόγνωση και σωτηρία εκατομμυρίων γυναικών σε όλο τον πλανήτη από τον καρκίνο στον τράχηλο της μήτρας.
Η Μαρία Κόκκορη περιγράφει την καθημερινότητα του ζεύγους όπως την έζησε και η ίδια κατά τη διάρκεια της περιόδου που την φιλοξένησαν στις ΗΠΑ. Επίσης σχολιάζεται η αφοσίωση στην έρευνα και η εργασιομανία του Γεωργίου Παπανικολάου, αλλά και η επίδραση αυτού του χαρακτηριστικού στη σχέση του με τη σύζυγό του Μάχη Μαυρογένους, ενώ ο Σπύρος Μαρκέτος υπογραμμίζει την ανάγκη να αναγνωρισθεί περαιτέρω και στην Ελλάδα η προσφορά της συζύγου στο ερευνητικό και επιστημονικό έργο του Γεωργίου Παπανικολάου.
Παρουσιάζονται πρωτοσέλιδα και άρθρα εφημερίδων από την επίσκεψη του ζεύγους στην Ελλάδα και γίνεται αναφορά στον αιφνίδιο θάνατο του Γεωργίου Παπανικολάου το 1962 στο Μαϊάμι. Στην αφήγηση περιλαμβάνεται και ανάγνωση αποσπάσματος από συνέντευξη της Μάχης Μαυρογένους από το 1970 στον αμερικανικό Τύπο, που αναδημοσιεύθηκε μεταφρασμένη στο περιοδικό «Γυναίκα».
Το επεισόδιο παρουσιάζει σύντομο και χωρίς ήχο απόσπασμα κινηματογραφικής λήψης όπου διακρίνεται ο Γέωργιος Παπανικολάου , εν ώρα εργασίας.
Βρείτε το TV10.gr στο Google News! Live όλες οι εξελίξεις λεπτό προς λεπτό, με την υπογραφή του www.tv10.gr
Ακολουθήστε το TV10.gr στο Facebookκαι μάθετε πρώτοι όλα τα νέα.
Ακολουθήστε το TV10.gr στο Instagram και δείτε τις καλύτερες φωτογραφίες από τα Τρίκαλα, τη Θεσσαλία αλλά και από όλη την Ελλάδα.
